Możliwość stosowania krajowych standardów rachunkowości (KSR) wynika z art. 10 ust. 3 ustawy o rachunkowości (UoR). W sprawach nieuregulowanych przepisami UoR, przyjmując zasady (politykę) rachunkowości, jednostki mogą stosować krajowe standardy rachunkowości wydane przez Komitet Standardów Rachunkowości. W przypadku braku odpowiedniego standardu krajowego, jednostki, inne niż te, które stosują obligatoryjnie MSR, mogą stosować MSR. Jak podkreślono stosowanie KSR jest to możliwość, a nie obowiązek.
Co mówi KSR 7 o stosowaniu KSR
Rozwiązania przewidziane w UoR powtarza KSR 7 pkt. 3.2 (Zmiany zasad (polityki) rachunkowości, wartości szacunkowych, poprawianie błędów, zdarzenia następujące po dniu bilansowym – ujęcie i prezentacja), który stwierdza, że w przypadku braku uregulowania w przepisach o rachunkowości zasad klasyfikacji, wyceny lub prezentacji określonej transakcji lub innego zdarzenia występującego w jednostce, kierownik jednostki – ustalając przyjęte zasady (politykę) rachunkowości – może korzystać z KSR i stanowisk wydanych przez Komitet Standardów Rachunkowości, a w razie ich braku – z MSR.
KSR 7 zawiera też dodatkowe wskazówki ogólne na temat stosowania KSR. KSR 7 potwierdza, że nie jest obligatoryjne stosowanie Krajowych Standardów Rachunkowości przy formułowaniu zasad (polityki) rachunkowości przez jednostkę. Tym niemniej stosowanie KSR w sprawach nieuregulowanych przepisami o rachunkowości prowadzi do przyjęcia rozwiązań, które uznaje się za zapewniające rzetelne i jasne przedstawienie sytuacji majątkowej i finansowej oraz wyniku finansowego jednostki.
Czy można stosować KSR częściowo?
Z KSR 7 wynika, że tak, ale nie można wtedy powoływać się na stosowanie KSR w sprawozdaniu finansowym.
Jednostka ujawnia w sprawozdaniu finansowym stosowanie KSR. Jednostka potwierdzająca przyjęcie KSR, jako jej zasad (polityki) rachunkowości, zobowiązuje się stosować wszystkie dotyczące jej standardy, w sprawach nieuregulowanych ustawą. Oznacza to, że nie jest właściwe powoływanie się na stosowanie KSR i jednocześnie wybiórcze stosowanie niektórych z nich lub ich części i niestosowanie innych. Decyzja kierownika jednostki o stosowaniu tylko wybranych KSR spośród tych, które jej dotyczą, albo przyjęcie tylko niektórych ich postanowień, jest równoważna decyzji o nieprzyjęciu do stosowania KSR. Nie ma potrzeby ujawnienia w sprawozdaniu finansowym faktu nieprzyjęcia Krajowych Standardów Rachunkowości do zasad (polityki) rachunkowości, stosowanych przez jednostkę. W takiej sytuacji, w każdym przypadku wystąpienia w działalności jednostki transakcji, zdarzenia lub warunku będących sprawami, których przepisy o rachunkowości nie regulują, jednostka jest zobowiązana do szczegółowego opracowania i uzasadnienia przyjętych zasad (polityki) rachunkowości w tych sprawach i ujawnienia tych spraw i zasad w sprawozdaniu finansowym.
Stosowanie KSR a uproszczenia w rachunkowości
UoR dopuszcza stosowanie kilku uproszczeń w zakresie ujmowania oraz wyceny aktywów i pasywów.
M.in. dotyczą one jednostek, które za poprzedni rok obrotowy nie przekroczyły co najmniej dwóch z następujących trzech wielkości:
1) 17.000.000 zł – w przypadku sumy aktywów bilansu na koniec roku obrotowego,
2) 34.000.000 zł – w przypadku przychodów netto ze sprzedaży towarów i produktów za rok obrotowy,
3) 50 osób – w przypadku średniorocznego zatrudnienia w przeliczeniu na pełne etaty.
Jednostki te mogą:
- dokonywać kwalifikacji umów leasingu według zasad określonych w przepisach podatkowych,
- nie ustalać aktywów i rezerw z tytułu odroczonego podatku dochodowego oraz
- zaniechać stosowania przepisów rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 12 grudnia 2001 r. w sprawie szczegółowych zasad uznawania, metod wyceny, zakresu ujawniania i sposobu prezentacji instrumentów finansowych.
Decyzja o stosowaniu KSR nie będzie jednak oznaczać braku możliwości korzystania z uproszczeń dopuszczonych ustawą. W takich przypadkach niestosowanie niektórych postanowień KSR nie przekreśla stwierdzenia o stosowaniu KSR pod warunkiem, że jednostka ujawnia w sprawozdaniu finansowym wykorzystane zwolnienia z przepisów o rachunkowości oraz przedstawia przyjęte uproszczenia.
Kiedy można posiłkowo stosować MSR?
W myśl art. 10 ust. 3 UoR w przypadku braku odpowiedniego standardu krajowego, jednostki mogą stosować MSR. Należy zauważyć, że prawo jednostki do stosowania MSR w sprawach nieuregulowanych przepisami ustawy jest warunkowe, gdyż w pierwszej kolejności jednostka powinna stosować KSR, a staje się to możliwe wtedy, gdy kierownik jednostki podjął decyzję o włączeniu Krajowych Standardów Rachunkowości do przyjętych przez nią zasad (polityki) rachunkowości. Jednostki, które postanowiły nie stosować KSR, nie mogą stwierdzać w przyjętych zasadach (polityce) rachunkowości, że w sprawach nieuregulowanych przepisami ustawy stosują MSR, gdyż byłoby to naruszenie warunków prawa do stosowania MSR, określonych przez ustawodawcę w przywołanych przepisach ustawy.
W przypadku braku krajowych standardów, jeżeli MSR w jakimkolwiek istotnym aspekcie są niezgodne z przepisami UoR, to jednostka nie powinna ich przyjąć do stosowania. Oznacza to, że formułując zasady (politykę) rachunkowości jednostka nie może przyjąć stosowania MSR, jako ogólnej i bezwarunkowej zasady. W tych okolicznościach, dobrą praktyką jest w przypadku potrzeby wykorzystania MSR, uzasadnionym brakiem uregulowań przepisami ustawy i krajowymi standardami, ujawnienie w sprawozdaniu finansowym rodzaju transakcji, zdarzeń lub warunków i wskazanie zastosowanych konkretnych MSR, a nawet konkretnych rozwiązań podanych w tych MSR, jeśli dopuszczają one wybór, zwłaszcza wtedy, gdy nie wszystkie wymogi standardu są zgodne we wszystkich istotnych aspektach z przepisami o rachunkowości. Dokonany przez jednostkę wybór zasad określonych w konkretnych MSR staje się częścią jej przyjętych zasad (polityki) rachunkowości, które mają zastosowanie w odniesieniu do wskazanych przez jednostkę rodzajów transakcji, zdarzeń i warunków.